Abdullah AĞAR NÖROANATOMİ özetleri

nöroanatomiden kısmen çıkarttığım özetleri paylaşıyorum... yeni özetler çıkardığım zaman güncellenecektir. tamamen kendi özetimdir
2. kısım eklendi
bazal ganglionlar eklendi
ÇIKAN YOLLAR


 1. Nöronun hücre gövdesi spinal sinirin arka kök ganglionunda bulunur

 3. Nöron genellikle talamusda yer alır

 Çıkan yollardaki nöronların bir çoğu beyin korteksini aktive ederek uyanıklığı sağlayan formatio reticularis’ e dal verir.

 Ağrı ve ısı duyuları tr. Spinothalamicus lateralis,

 Hafif dokunma(temas) ve basınç duyuları tr. Spinothalamicus anteriorda taşınır.

 Dokunmanın vücudun tam neresine yapıldığını anlama yeteneği ile 2 noktaya eş zamanlı dokunma ve hatta 2 noktanın birbirine yakınlığının farkına varılmasını belirten taktil diskriminasyon duyusu funiculus posteriorda iletilir.

 Ayrıca vücudun farklı bölümlerinin pozisyon ve hareketlerine göre kas ve eklemlerden çıkan bilgiler funiculus posteriorda taşınır

 İlave olarak titreşim (vibrasyon) duyusuda funiculus posteriorda iletilir.

 Kaslar, eklemler, deri ve deri altı bağ dokusundan çıkan bilinçsiz duyular tr. Spinocerebellaris ant. Et post. Ve tr. Cuneocerebellaris tarafından beyinciğe taşınır.

 Ağrı ısı taktil (dokunma) duyuları spinovisual reflekslerin sağlanması için tr. Spino tectalis aracılığı ile mesencephalonun colliculus superioruna iletilir.

 Deri ve diğer dokulardaki ağrı ve ısı reseptörleri serbest sinir sonlanmalarıdır. Ağrı impulsları hızlı ileten A delte tipi ve yavaş ileten C tipi liflerle medulla spinalis e aktarılır. Hızlı ileten lifler kişileri başlangıçtaki akut-keskin ağrıda uyarırlar; yavaş lifler uzamış rahatsız edici kronik ağrının iletiminden sorumludur. Keza sıcaklık ve soğukluk da A delta ve C lifleri ile taşınır.



Tr. Spinothalamicus lateralis;

 2. Nöron lamina 1,4,5.

 2. Nöronların aksonları omuriliğin bir segmentinde commissura alba anteriorda oblik olarak çaprazlaşarak karşı taraf funiculus lataeralis’i içinde tr. Spinothalamicus lateralis olarak uzanırlar.

 Tr. Spinothalamicus lateralis, tr. Spinocerebellaris anterior’un iç yanında yer alır.

 Sakral ve lumbal segmentlerden gelen aksonlar daha lateralde, torakal ve servikal segmentlerden gelen aksonlar daha medialde yer alır.

 Medulla oblongatanın lateral yüzüne yakın olarak yer alır. Burada kendine tr. Spinothalamicus anterior ve tr. Spinotectalis eşlik eder, bu 3 yol beraberce lemniscus spinalis i oluşturur.

 Serebral korteksin rolü, bilinç düzeyinde duysal bilgilerin özelliklerini yorumlayıp ortaya çıkarmaktır.

 Yanıcı ağrı, tüm sinir sistemini uyaran retiküler formasyonda sonlanır. hasarlanmanın yerinin tam olarak lokalize edilmemesine karşın kişileri hasarlanmaya karşı uyaran bu impulslardır, bununla birlikte bu duyular sinir sistemin dolaşır ve aciliyet duyusu oluşturur.

Kapı kontrol teorisi:

 Bu teoriye göre, basınç ve ağrısız dokunma bilgilerini taşıyan kalın miyelinli afferent liflerin uyardığı ara nöronlar, ağrı lifini medulla spinalis’e girdiği yerde inhibe ederler. Örneğin masajla sağlanan aşırı taktil uyarı, ağrının giriş kapısını kapatır. Bununla beraber ağrısız taktil sitümülasyon sona erdiğinde giriş kapısı açılır ve ağrılı uyarı tr. Spinothalamicus lateraliste yükselir

Tr. Spinothalamicus anterior:

 2. Nöron lamina 1,4,5

 Commissura alba anteriorda çapraz yapar %10 u çapraz yapmaz.

 Medulla spinaliste yükselirken yolun mediali yeni lifler kazanır.

 Medulla oblongata boyunca yükselirken tr. Spinothalamicus lateralis ve tr. Spinotectalis’e eşlik eder. Bu 3 yol beraberce lemniscus spinalis’i oluştururlar.

 Dokunma ve basıncın kaba algılanmasının burada sağlandığı kabul edilir.

 Cortex cerebrinin gyrus postcentralisindeki someostetik bölgeye 3-2-1 (temel duyu merkezi) ulaşır.

Fasciculus gracilis ve fasciculus cuneatus

 Ganglion spinaleden medulla spinalis’e giren aksonlar doğrudan aynı taraf funiculus posterioruna katılırlar.

 Fasciculus gracilis medulla spinalisin alt bölgeleriyle ilgilidir, medulla spinalisin tümü boyunca bulunur.

 Fasciculus cuneatus medulla spinalisin üst torasik ve servikal segmentlerinde fasciculus gracilisin dış yanında yer alır.

 Fasciculus gracilis ve fasciculus cuneatusun lifleri ipsilateral olarak yükselirp medulla oblongatanın nucleus gracilis ve nucleus cuneatusundaki 2. Nöronlarla sinaps yaparak sonlanır.

 2. Nöronların aksonları fibrae arcuatae internae adı altında merkezi gri maddenin etrafında antero mediale doğru yönelerek orta hattı çaprazlarlar, 2 tarafın ilgili liflerinin bu çaprazı decussatio lemniscorum medialium olarak adlandırılır.

 Bu yollar sayesinde, dokunma duyusunun derecelerinin lokalizasyonunu ve 2 nokta diskriminasyonu anlaşılabilir. Ayrıca vibrasyon duyusu ve vücudun farklı bölümlerinin pozisyonu bilinçli bir şekilde tanınabilir.

Tr. Spinocerebellaris posterior:

 2.nöron lamina 7 deki nucleus thoracicus posterior (clark kolonu)

 2. Nöronların aksonları aynı tarafta funiculus lateralisin posterolateral bölümüne geçerler ve tr. Spinocerebellaris posterior olarak medulla oblongataya çıkarlar.

 Burada tractus, pedneculus cerebellaris inferiora katılır ve cerebellar korteksde sonlanır

 Nucleus thoracicus (clark kolonu) sadece c8-L2 segmentleri arasında bulunur.

 L2 nin altındaki segmentlerden gelen 1. Nöronların santral uzantıları fasciculus gracilise katılır ve nucleus thoracicus posteriorda sinaps yapar.

 C8 in üzerindeki segmentlerden gelen 1. Nöronların santral uzantıları fasciculus cuneatus içerisinde yükselip medulla oblongatada bulunan nucleus accessoriusta sinaps yapar.

Tr. Spinocerebellaris anterior:

• 2. Nöron lamina 5,6,7

• 2. Nöronların aksonlarının büyük bölümü commissura alba anteriorda çaprazlaşarak karşı taraf funiculus lateralisinde tr. Spinocerebellaris anterior olarak, az bir bölümü ise aynı taraf funiculus lateralisinde tr. Spinocerebellaris anterior olarak yükselir.

• Lifler medulla oblongata ve pons boyunca yükselerek pedenculus cerebellaris süperior yolu ile cerebelluma girer ve cortex cerebellide sonlanır.

• Medulla spinaliste çaprazlaşarak karşı tarafa geçen lifler cerebellumda tekrar çaprazlaştıklarına inanılmaktadır.

• Tr. Spinocerebellaris anterior, gövde, üst ve alt ekstremitelerden kas eklem bilgileri taşır. Ayrıca, cerebellumun, bu yolla yüzeyel fasya ve deriden informasyonlar aldığına inanılmaktadır.

Tr.cuneocerebellaris:

• Üst ekstremiteden gelen şuur altı proprioception

• 1. Nöronun santral uzantısı medulla spinalisin c8 seviyesi üzerinde nuc. Thoracicus posterior bulunmadığı için aynı taraftaki fasciculus cuneatusa katılır.

• 2. Nöron nucleus cuneatus accessorius

• 2. Nöron cerebellar korteks

Tr.spinotectalis:

• 2. Nöron lamina 1 ve 5

• Commissura alba anteriorda orta hattı çaprazlayarak funiculus lateraliste tr. Spinothalamicus lateralise komşu olarak yükselir.

• Medulla oblongata ve ponsu geçen lifler mesencephalonun colliculus superiorundaki nöronlarlar sinaps yaparak sonlanır.

• Bu yol spinovizüal refleksler için afferent bilgiler getirir ve baş ve gözlerin uyaran kaynağına doğru yönelmesine neden olur.

• Aşırı sıcak ve soğuk doku hasarına yol açan mekanik uyarıların neden olduğu nosiseptif uyarıları taşır.

Tr.spinoreticularis:

• 2. Nöron lamina 5,7,8

• Commissura alba anteriorda çapraz yapar

• 3. Nöron nucleus nuclei reticularis

• Derin ve kronik ağrı ile ilişkilidir.





 Arka kökler yolu ile medulla spinalise 2 tip duysal enformasyon (bilgi) girer 1-)talamus yolu ile yorum için serebral kortekse ulaşan bilinçli duysal bilgi, 2-)musküler aktivitenin koordinasyonuna yardım eden ve beyinciğe ulaşan bilinçsiz duysal bilgi. Diğer informasyonlar görsel refleksler için mesencephalona ve aktivasyon için retiküler formasyona iletilir.

İNEN YOLLAR




• Komut nöronu olan 1. Nöronun hücre gövdesi cortex cerebride yer alır. Bu nöronun aksonu, medulla spinalisin columna anteriorunda yer alan ve bir ara nöron olan 2. Nöronla sinaps yapmak üzere aşağıya doğru iner. 2. Nöronun aksonu kısa olup columna anteriorda yer alan ve alt motor nöron olarakta adnlandırılan 3. Nöron ile sinaps yapar. 3. Nöronun aksonu ön kök ve spinal sinir aracalığı ile iskelet kasını inerve eder. Bazı durumlarda 1. Nöronun aksonu doğrudan 3. Nöron ile sinaps yapar (refleks yayında olduğu gibi)

• Kortikospinal yollar özellikle ekstremitelerin distal bölümlerinin istemli, belirli ve beceri isteyen hareketleriyle ilgilidir. Medulla oblongatanın alt seviyelerinde büyük bir kısmı çapraz yaparak karşıya geçer. Çapraz yapan aksonlar corticospinalis lateralisi oluşturur. Korteks-tractus cortico spinalis-lamina (4,5,6,7) 9 alfa ve gama motor nöronlar-ön kökler ile spinal sinirlere katılarak çizgili kaslara gider. Lezyonunda decussatio pyramidumun üzerinde olanlarda lezyonun altında ve karşı tarafta, decussatio pyramidumun altındaki lezyonlarda ise lezyonun altında ve aynı tarafta üst motor nöron tipi felç görülür. Motor kayıp ekstremitelerin distal kısımlarında daha belirgindir.(hemipleji, monopleji, dipleji, parapleji, quadripleji)

• Tractus reticulospinalisler columna anteriordaki alfa ve gamma motor nöronların aktivitesini arttırabilir veya inhibe edebilirler; böylece istemli hareketi veya refleks aktiviteyi artırabilir veya inhibe edebilirler.

• Tractus tectospinalis vizual uyarılara yanıt olarak ortaya çıkan refleks postural hareketlerle ilgilidir. Columna lateralisteki sempatik nöronlarla ilişkili olan bu lifler karanlığa yanıt olarak ortaya çıkan pupillodilatasyon refleksi ile ilgilidir. Decussatio tegmentalis posteriorda çapraz yapar. Lamina 6,7,9.

• Tractus rubrospinalis columna anteriordaki alfa ve gamma motor nöronlar üzerinde etkili olarak kontralateral fleksor kasların aktivitesini arttırır; ekstansör kasların aktivitesini inhibe eder. Decussatio tegmentalis anteriorda çapraz yapar. Lamina 5,6,7,9.

• Tractus vestibulospinalis denge ile ilgili postural aktivitede rol oynar ve ekstansor kasların aktivitesini arttırır; fleksor kasların aktivitesini inhibe eder. Lamina 7,8,9.

 Motor aktiviteyi içeren spinal segmental refleks arkı, beynin üst kontrol merkezleri tarafından büyük ölçüde etkilenir. Bu etkiler kortikospinal, retikülospinal, tektospinal, rubrospinal ve vestibulospinal yollar aracılığıyla sağlanır. Medulla spinalisin hasarlanması ile bu etkilerin aniden ortadan kalkmasını takiben oluşan spinal şok olarak bilinen durumda segmental spinal refleksler deprese olur. Spinal şok olarak adlandırılan durum birkaç hafta içinde ortadan kalktıktan sonra spinal refleksler geri döner ve kas tonusu artar. Deserebrasyon rijiditesi olarak anılan bu durum, üst merkezlerdeki nöronların bu nöronlar üzerindeki etkisinin kalkması sonucu kas iğciklerine giden gamma efferent sinir liflerinin aşırı aktivitesi nedeniyledir. Bir sonraki evre, ekstensor kasların artmış tonusunun fleksor kaslara üstün gelmesi olan ekstansiyon paraplejisi olabilir. Bazı nörologlar bu durumu, vestibulospinal yolun devamlılığı dışında diğer bütün inen yolların hasarlanmasına bağlamaktadırlar. Bütün inen yolların kesilmesi halinde fleksiyon paraplejisi ortaya çıkar. Bu durumda refleks yanıtlar doğal olarak fleksor olur ekstensor kasların tonusu azalır.

BAZAL GANGLİONLAR

• Bazal ganglionlar terimi cerebral hemisferler içinde yer alan gri cevher toplulukları için kullanılır.
• Beyin hemisferlerinin derininde yer alan 5 çift nukleustan oluşur.
• Nucleus caudatus, putamen, globus pallidus, substantia nigra, nucleus subthalamicus
• İstemli hareket ve postürün düzenlenmesi, motor hareketlerin koordinasyonundan sorumludurlar.
• Nucleus caudatus+nucleus putamen+globus pallidus= corpus striatum
• Nucleus putamen+globus pallidus= nucleus lentiformis
• Nucleus caudatus+ nucleus putamen= neostriatum
• Globus pallidus= paleostriatum
• Corpus striatum esas olarak, cortex cerebrinin birçok bölümü, talamus ve subthalamus ile substantia nigrayı içeren beyin sapından bilgiler alır. Bu bilgiler corpus striatum içinde tümleştirilerek (entegre edilerek) çıktılar yukarıda sayılan alanlara gider.
• Bazal ganglionların aktivitesi duysal korteks, thalamus ve beyin sapından alınan bilgilerle başlatılır. Bazal ganglionların çıktıları globus pallidus aracılığıyla cortex cerebrinin motor alanlarının ve beyin sapındaki diğer motor merkezlerin aktivitelerini etkiler. Böylece bazal ganglionlar beyin sapı ve medulla spinalise doğrudan inen yollarla değil serebral korteksi etkileyerek kas hareketlerini düzenliyebilirler.
• Motor korteksin tahribi vücudun karşı yarısında el ve ayağın ince becerili hareketler yapmasını engeller. Bununla birlikte birey karşı ekstremitede hala kaba, gros hareketleri yapabilir. Eğer daha sonra corpus striatum tahrip olursa, vücudun karşı yarısında sağlam kalan hareketlerde de paralizi ortaya çıkar.
• Globus pallidusun aksiyal ve ekstremite hareketlerinin düzenlenmesinde ve ekstremitelerin proksimal kısımlarının pozisyonlarının ayarlanmasında rol aldığı gösterilmiştir. Globus pallidusdaki nöronların aktivitesi distal ekstremite kaslarında aktivite başlamadan önce artar. Bu önemli işlev, srebral korteksin motor bölümlerinin el ve ayaktaki ince becerili hareketleri başlatmasından önce gövde ve ekstremitelerin uygun pozisyona getirilmesini olanaklı kılar.